Het gebouw staat in het centrum van Heerlen, maar richt zich van het centrum af. Het werd gebouwd tussen 1936 en 1942. Het gebouw werd echter pas op 27 april 1948 geopend door prinses Juliana. Het raadhuis is kenmerkend voor de ontwikkeling die Heerlen in de eerste helft van de 20e eeuw meemaakte van kleine stad naar energiehoofdstad van Nederland. Naast het raadhuis stond een hotel en het warenhuis V&D. Het raadhuis, ontworpen door Frits Peutz, is sinds 1999 een rijksmonument. De plannen voor de renovatie van het raadhuis en de nieuwbouw van het stadskantoor zijn gemaakt door Francine Houben (Mecanoo) en in augustus 2023 opgeleverd.
Het blokvormige raadhuis heeft hoofdzakelijk een rechthoekige plattegrond. Het pand is gelegen op een aflopend terrein, waardoor het souterrain van het representatieve deel op gelijke hoogte ligt met de eerste bouwlaag van het administratieve gedeelte.
Beide delen zijn geconcentreerd rond een centrale hal. Opvallend is de brede trap in de ontvangstruimte en de gesloten raadszaal met uitsluitend licht van boven. De gevels zijn bekleed met een gelige Franse zandsteen. In de gevels bevinden zich vierkante en rechthoekige stalen (recent aluminium) vensterkozijnen. De plaats van de venster- en deuropeningen in de gevel zijn gebaseerd op de gulden snede verhoudingen. Op de hoek van de linkerzijgevel staan twee Romeinse zuilen met bekroning, waarop weer twee zuilen staan. Dit verwijst naar het Romeinse kruispunt dat hier ooit was.
De voorgevel van het administratieve deel bevindt zich aan de Geleenstraat. Centraal in de gevel is een vlaggenstandaard in de vorm van een Pancratiusbeeld van Charles Vos. In het administratieve gedeelte van het raadhuis bevinden zich vier panelen van Joep Nicolas gemaakt in 1935-1936, ter herinnering aan “burgemeester Hesselle”; “priester/staatsman Willem Nolens”; “Fr. en C. Honigmann, pioniers van het Heerlense mijnwezen” en “Henri Sarolea, bouwer van den zuider spoorweg”.
